Προσέγγιση

Η Συνθετική Προσέγγιση

Η Εκπαίδευσή μας, προσεγγίζοντας την Ψυχοθεραπεία συνθετικά, εστιάζει την προσοχή της στους αποδέκτες της θεραπείας (τα παιδιά και τους εφήβους) και όχι σε μία και μοναδική θεωρία για την ανάπτυξη της προσωπικότητας του ανθρώπου και την εκδήλωση της τυχόν ψυχοπαθολογίας.

Συνεπώς, οι απόφοιτοι της Εκπαίδευσής μας δεν είναι ούτε ψυχαναλυτικοί ψυχοθεραπευτές, ούτε εικαστικοί θεραπευτές, ούτε παιγνιοθεραπευτές, ούτε γνωσιακοί συμπεριφοριστικοί θεραπευτές, αλλά ψυχοθεραπευτές παιδιών και εφήβων, εφοδιασμένοι με στοιχεία όλων των ανωτέρω τεχνικών για την καλύτερη επιτέλεση του έργου τους.

Βέβαια, οι Ψυχοδυναμικές Θεωρίες (δηλαδή, η αρχική Ψυχαναλυτική Θεωρία του Sigmund Freud, εμπλουτισμένη από την Θεωρία των Αντικειμενοτρόπων Σχέσεων, της Ψυχολογίας του Εγώ και της Ψυχολογίας του Εαυτού), έχοντας αποδειχθεί ως οι πλέον κατάλληλες, προσφέρουν το βασικό μέσο κατανόησης της δόμησης της προσωπικότητας του ανθρώπου, αλλά και το μέσον επεξεργασίας της συμπτωματολογίας, όπως και της ουσιαστικής παρέμβασης εντός της ψυχοθεραπευτικής σχέσης.

Α. Στοιχεία Εικαστικής Ψυχοθεραπείας στην Ψυχοθεραπεία Παιδιών και Εφήβων

Η Εικαστική Ψυχοθεραπεία είναι μια ψυχοθεραπευτική προσέγγιση που βασίζεται θεμελιωδώς στην παναθρώπινη ανάγκη για εικαστική έκφραση. Τα εικαστικά υλικά και οι ξεχωριστές ιδιότητές τους, η εικαστική γλώσσα, η εικαστική διαδικασία και το εικαστικό έργο συνθέτουν έναν μοναδικό κώδικα επικοινωνίας, νοηματοδότησης, αλληλεπίδρασης και κατανόησης. Τα μονοπάτια της επικοινωνίας διαμορφώνονται μεταξύ του εικαστικού έργου και του θεραπευόμενου, του εικαστικού έργου και του θεραπευτή και φυσικά μεταξύ του θεραπευτή και του θεραπευόμενου και είναι κάθε φορά μοναδικά και αμφίδρομα.

Στα παιδιά και στους εφήβους η εικαστική δημιουργία είναι ο πιο οικείος τρόπος επικοινωνίας. Τα εικαστικά υλικά συνδιαλλέγονται και εκφράζουν εμπειρίες και συναισθήματα που εδράζονται σε μέρη του εγκεφάλου όπου δεν φτάνει ο λόγος ή «μιλούν» για καταστάσεις και αισθήσεις τα οποία ακόμα δεν έχουν τρόπο να βγουν προς τα έξω, είτε για λόγους αναπτυξιακούς, είτε για λόγους ψυχοπαθολογίας.

Η παρατήρηση της εικαστικής διαδικασίας και η κατάλληλη επεξεργασία ενός εικαστικού έργου παρέχουν στον κλινικό ψυχοθεραπευτή πλούσιες πληροφορίες για την ποιότητα της συναισθηματικής έκφρασης του παιδιού και του εφήβου, για τον τρόπο επικοινωνίας και αλληλεπίδρασής, για την εικόνα Εαυτού και για τις σχέσεις του με τους άλλους.

Με τη χρήση κατάλληλων αξιολογητικών μέσων, εργαλείων και τεχνικών της Εικαστικής Ψυχοθεραπείας ο κλινικός ψυχοθεραπευτής δύναται να αξιολογήσει και να παρέμβει, να καθοδηγήσει, να επανορθώσει, να ανακουφίσει και να θεραπεύσει συναισθηματικά και συμπεριφορικά προβλήματα που εμφανίζονται σε μια πληθώρα διαταραχών της παιδικής και εφηβικής ηλικίας συμβάλλοντας ουσιαστικά στην ανάπτυξη και διαμόρφωση της προσωπικότητάς τους.

Β. Στοιχεία Παιγνιοθεραπείας στην Ψυχοθεραπεία Παιδιών και Εφήβων

Η Παιγνιοθεραπεία είναι μια μορφή μη κατευθυντικής ψυχοθεραπευτικής παρέμβασης που αξιοποιεί το παιχνίδι ως μέσο αλληλεπίδρασης, επικοινωνίας, έκφρασης και θεραπείας.

Ο θεραπευτής στην Παιγνιοθεραπεία δημιουργεί και διευκολύνει τις κατάλληλες συνθήκες προκειμένου το παιδί και ο έφηβος να παίξει μέσα στον θεραπευτικό χώρο στον δικό του χρόνο και με τον δικό του ρυθμό. Έτσι το παιχνίδι αντιπροσωπεύει και αντικατοπτρίζει την ψυχοσυναισθηματική του κατάσταση.

Μέσα στη θεραπευτική σχέση ο θεραπευτής παρατηρεί, αναγνωρίζει και καθρεφτίζει συναισθήματα και συμπεριφορές του παιδιού και του εφήβου και εμπιστεύεται την έμφυτη ικανότητα του να παίξει, να επιλέξει και να αναλάβει την ευθύνη του εαυτού του παρέχοντας τις κατάλληλες ευκαιρίες και μέσα.

Το παιδί και ο έφηβος μαθαίνουν φυσικά και αβίαστα να εκφράζονται, να παρατηρούν τον εαυτό τους, να αλληλεπιδρούν με τον Άλλο και ανακαλύπτουν τις δικές τους δυνάμεις, δεξιότητες και τρόπους να αναπτυχθούν.

Γ. Στοιχεία Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας στην Ψυχοθεραπεία Παιδιών και Εφήβων

Η γνωστική θεραπεία αναζητά το νόημα που ο άνθρωπος δίνει στην κατάσταση που βιώνει. Με απλά λόγια, αναζητά τα «γνωστικά λάθη» και τις «γνωστικές στρεβλώσεις» στον τρόπο που σκέφτεται για τα συμπτώματα, τα συναισθήματα, τις συμπεριφορές και τις εμπειρίες του. Εκτός από τα «γνωστικά λάθη» που θα εμφανιστούν στις αυτόματες σκέψεις του, ο θεραπευτής προσπαθεί να διερευνήσει και να αναδείξει τους κανόνες που υιοθετεί ο θεραπευόμενος και με τους οποίους ερμηνεύει τα διάφορα γεγονότα και εμπειρίες της ζωής του (ενδιάμεσες πεποιθήσεις), καθώς και τις σταθερές/πυρηνικές πεποιθήσεις που έχει αναφορικά με τον εαυτό του, τους άλλους και τον κόσμο ολόκληρο (πυρηνικές πεποιθήσεις).

Ειδικότερα σε ό,τι αφορά το άγχος, τα κεντρικά θέματα της σκέψης των ανθρώπων σχετίζονται συνήθως με τον κίνδυνο και την απειλή. Οι κύριοι στόχοι της διαχείρισης του άγχους είναι ο θεραπευτής να κατανοήσει με ενσυναίσθηση τις κύριες δυσκολίες και τους φόβους του θεραπευόμενου και να δουλέψει συνεργατικά μαζί του για να βρουν πιο ρεαλιστικές νοηματοδοτήσεις των καταστάσεων/ερεθισμάτων τις οποίες ο άνθρωπος αντιλαμβάνεται ως απειλή ή κίνδυνο.

Το γνωσιακό μοντέλο υποστηρίζει ότι οι ψυχικές διαταραχές οφείλονται στην ενεργοποίηση και τη δράση των δυσλειτουργικών σχημάτων του ανθρώπου. Τα δυσλειτουργικά αυτά σχήματα βρίσκονται αρχικά σε λανθάνουσα μορφή και μπορεί να ενεργοποιηθούν από κάποιο εκλυτικό αίτιο ή γεγονός (πχ, μια ψυχοτραυματική εμπειρία). Η ενεργοποίηση των δυσλειτουργικών αυτών σχημάτων οδηγεί σε διεργασιακά λάθη, στην ερμηνεία του κόσμου και των καταστάσεων μέσα από το αυτόματο, αρνητικό πρίσμα του άγχους και επηρεάζει την καθημερινότητά του.

Όλα τα παραπάνω, προσαρμοσμένα στον ιδιαίτερο τρόπο που τα παιδιά και οι έφηβοι αντιλαμβάνονται τον κόσμο, καθιστούν την εφαρμογή των τεχνικών της Γνωσιακής Συμπεριφοριστικής Θεραπείας ιδιαίτερα χρήσιμη και άμεση για έναν ψυχοθεραπευτή παιδιών και εφήβων.